چهار بلوک خبرنویسی

این مطلب را با اجازه دکتر نمکدوست منتشر می کنم. کارگاهی داشتیم برای مسئولان روابط عمومی استان ها در خصوص خبرنویسی. از ارزش های هفت گانه و عناصر خبری شش گانه و سبک خبرنویسی هرم وارونه که بگذریم، خبرنویسی به سبک ” قالی ایرانی” مطرح شد. سبکی که هم اکنون توسط خبرگزارهای بزرگ دنیا نظیر CNN و AP و … در حال استفاده است. در ادامه، گزیده هایی از این کلاس ارائه می شود.

در سبک هرم وارونه، همان طور که از نام آن برمی آید، تنظیم خبر از اخبار مهم به اخبار کم اهمیت تر است. هر چه به انتهای خبر نزدیک می شویم، اهمیت اخبار کمتر و گزینش و حتی حذف آنها ساده تر می شود. به شکل روتین، پیشینه یا سابقه خبر هم در این نوع تنظیم، در پاراگراف آخر با اضافه کردن یا بدون استفاده از عبارت “شایان ذکر است، یا گفتنی است” درج می شود. اما در سبک خبرنویسی به سبک “قالی ایرانی” همه قسمت های خبر، از یک درجه اهمیت برخوردارند و به دلیل در هم تنیدگی جزئیات خبر، امکان حذف هیچ یک از پاراگراف ها وجود ندارد، پیشینه در لید درج می شود و پاراگراف پایانی از همان درجه اهمیت برخوردار است که پاراگراف اول. با این مقدمه جزئیات بیشتر این سبک خبرنویسی را بخوانید:

اما خبرها در این روزها:
۱٫ اطلاعات جدید دارند (‏facts‏)؛
‏۲٫ نقل قول های کوتاه اما شفاف دارند (‏golden‏- ‏quotes‏)؛
‏۳٫ در بسیاری از خبرها مشاهداتی عینی ارایه شده تا ما را مستقیم با صحنه اتفاق روبه رو کنند (‏color‏)؛ و
‏۴٫ برای فهم بهتر خواننده پیشینه و توضیحات دارند (‏background‏).

اطلاعات مورد نیاز بیشتر برای خبر:

– پاسخ به عناصر خبر – چه وقت، کجا، چه کسی، چه چیزی، چرا و چگونه – یعنی ارایه اطلاعات.‏
– ‏اطلاعات به تنهایی خبر را نمی سازد. اطلاعات را با پیشینه، نقل قول های طلایی و رنگ در هم آمیزید تا یک ‏خبر شکل بگیرد. ‏
– در خبرهای سریالی، مثل سقوط یک هواپیما، یا پرونده هسته ای ایران، تحولات جدید، مثل مشخص شدن علت سقوط هواپیما اطلاعاتی هستند که می توانند عامل نوشتن یک خبر باشند.

نقل قول های طلایی:

– ‏یکی از استادان رویترز می گوید، باید صدای یک انسان را در خبرتان بیاورید؛ چون خبر درباره آدم‌ها است.‏
– خبرنگارها امروز حریصانه در پی نقل قول‌های طلایی می‌گردند: نقل قول‌های کوتاه و تاثیرگذار. ‏
– حواستان باید ‏جمع باشد تا این جملات را صید کنید و به موقع در خبرتان به کار ببرید.‏
– نقل قول طلایی ‏می‌تواند مخاطب را ببرد به محل حادثه و بگوید آن جا چه خبر بوده.‏

نقل قول های طلایی را چگونه استفاده کنیم:

– ‏ باید کوتاه و تاثیرگذار باشند؛ چون اگر طولانی باشند خواندن شان سخت و تاثیرگذاری‌شان کم می شود.‏
– ‏ باید به ارزش خبر اضافه کنند.‏
– ‏ باید زوایای احساسی خبر را برجسته کنند.‏

یک نقل قول طلایی معروف:

وقتی جان اف کندی، رییس‌جمهور امریکا، کشته شد، همسر او ژاکلین جمله‌ای را گفت که یکی از خبرنگارها ‏توانست آن را بشنود: «خدای من، آن ها جان را کشتند.»‏ این جمله بالای خبر و بلافاصله پس از لید آورده شد و بسیاری از روزنامه‌های جهان از آن استفاده کردند.‏

نقل قول هایی طلایی ‏می‌توانند مخاطب را به محل حادثه ببرند و بگویند آن جا چه خبر بوده:

«مردان، زنان و کودکان جیغ می زدند و روی زمین دراز می‌کشیدند، درست همان زمانی که انبوهی از گلوله‌ها همه چیز را می‌درید» خانم باگیلا بوخاربایوا گفت.

نقل قول اعتبار خبر شما را زیاد می‌کند. یک نقل قول خوب همچنین باعث می شود تا داستان نفس بکشد و زنده ‏بشود.‏

چطور نقل قول‌ها را بنویسیم:

در هر خبر دو تا سه نقل قول طلایی کافی است. اگر نقل قول درجه یکی داشتید آن را بالای خبر کار ‏کنید. (اما ‏نه در لید)‏
– از آوردن لید نقلی در سخت‌خبر پرهیز کنید.‏
– جای اولین نقل قول در پاراگراف دوم یا سوم است.
– بهتر است حتی اولین نقل قول را در پاراگراف سوم بیاورید، بعد از توضیح مقداری پیشینه و تعریف چرایی و چگونگی ماجرا.

مثال: رفتار با نقل‌قول‌های یک دانشمند
وقتی ‏دانشمندی از یافته‌های خود برای مان می‌گوید باید بتوانیم جمله‌های تخصصی او را ساده کنیم و به زبانی که ‏مخاطب ‏عام بفهمد برای همه توضیح دهیم. ‏نیازی نیست تمام جمله‌های آقای دانشمند را در گیومه قرار بدهیم و همه خبر نقل قول‌های او باشد.

‏توضیح‌های طولانی او را باید کوتاه کنیم. باید آن‌ها را در جمله‌های کوتاه و شفاف از زبان خودمان شرح دهیم. هر جا که لازم بود باید پیشینه ‏و اطلاعات پیرامونی هم اضافه کنیم تا موضوع به طور کامل برای خواننده روشن شود.‏
باید به دو یا سه نقل قول طلایی کوتاه از آقای دانشمند اکتفا کنیم و آن‌ها را در لا به لای متن بگنجانیم.

نکته‌هایی در کاربرد نقل‌قول:

• انتخاب گلچین نقل قول‌ها ممکن است به غرض‌ورزی بینجامد. باید مطمئن شد نقل قول‌هایی که استفاده می‌کنیم ‏منعکس کننده گفته‌های منبع هستند.
• همچنین باید حرکت‌های فیزیکی منبع را، مثل تکان دادن دست و سر،‌ لبخند ‏زدن یا نیم نگاه، در صورتی که در معنای نقل قول تاثیر داشته باشد، منعکس کرد.

وقتی از کسی نقل قول می‌کنیم ‏همیشه باید به بافتی که این سخنان در بستر آن بیان شده هم به اندازه کافی پرداخت. شغل ما این نیست که جمله‌های «بد» آدم‌ها ‏را از حرف‌های‌شان بزداییم. همچنان‌که شغل ما این هم نیست که فقط به عبارت‌های «خوب» آنان بپردازیم و یا کاری کنیم که آن‌ها مورد تمسخر دیگران قرار بگیرند. اگر ‏نمی‌توانیم به خوبی از نقل قول‌ها استفاده کنیم بهتر است از یک دبیر با تجربه کمک بگیریم.‏

بخش دوم