فروردین ماه ۱۳۹۱ بود که روابط عمومی دستگاه های اجرایی از اداره کل به مرکز ارتقا پیدا کردند و بر اساس این مصوبه، سطح سازمانی روابط عمومی های دستگاه های اجرایی در وزارت خانه ها و معاونت های رئیس جمهور به “مرکز” ارتقا پیدا کرد.

در ساختار سازمانی مراکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت خانه ها و معاونت های رئیس جمهور، اولین سطح پایین تر از رئیس مرکز، مدیر است و هر مرکز هم حداکثر می تواند سه اداره داشته باشند. همچنین در ماده ۴ این مصوبه به دستگاه های اجرایی ابلاغ شده است که رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع رسانی وزارتخانه ها و معاونت های رئیس جمهور پس از تایید رئیس شورای اطلاع رسانی دولت، توسط وزیر یا معاون رئیس جمهور منصوب و مستقیما زیر نظر وی فعالیت خواهد کرد.

همه تصمیماتی که شرح آن رفت به این جهت روی داد که به نیازهای گسترده بخش اطلاع رسانی در دستگاه های اجرایی پاسخ داده شود.

اما با وجود ارتقای جایگاه روابط عمومی دستگاه های اجرایی از اداره کل به مرکز و همچنین در استانداری استان ها از اداره به اداره کل، چه اتفاق جدیدی در عرصه روابط عمومی ها روی داد؟

باید اذعان کرد عمده فرایندهایی که در همان اداره کل روابط عمومی سابق اتفاق می افتاد، در مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی هم در حال انجام است و این تغییر اداری، تحولی در شیوه تعاملات ارتباطی روابط عمومی ها به وجود نیاورد.

اما چرایی این عدم تغییر کدام است؟

مهم ترین علت عدم تغییر در شیوه فعالیت های ارتباطی روابط عمومی، همان دیدگاه سنتی مدیران در همه سطوح است. در بهترین شکل، دیدگاه مدیران از روابط عمومی، مرکزی برای پاسخگویی و هماهنگی درخواست های رسانه ای و رسیدگی به امور وب سایت دستگاه است و در بدترین شکل آن، برگزاری همایش و کنفرانس و گرامی داشت مناسبت ها و رسیدگی به خرابکاری های رسانه ای است.

شاید به جای تغییر ساختار اداری انجام گرفته در سال ۱۳۹۱، بهتر بود دیدگاه مدیران به کارکرد اساسی روابط عمومی، تغییر می یافت و بهبود پیدا می کرد. تا زمانی که مراد از حضور روابط عمومی در سازمان ها، ارجاع فعالیت های پیش پا افتاده که در حد یک کارشناس قابل انجام است باشد، وضعیت به روال مسبوق است، اما اگر جایگاه روابط عمومی را به عنوان ناظر افکار عمومی و تحلیل گر تصویر ذهنی دستگاه به رسمیت بشناسیم آن گاه کارکردها هم تغییر می کنند و جایگاه فعلی، ارتقایی قابل توجه خواهد یافت.

کاری که انجام نشد:

همان طور که از نام روابط عمومی پیداست، ارتباط گرفتن و برقراری ارتباط وظیفه ذاتی این واحد به شمار می رود، اما بدون هیچ قضاوتی، تعاملات روابط عمومی ها با یکدیگر و اتخاذ تصمیمات اساسی در بهبود نگرش مدیران دستگاه های اجرایی در سنوات گذشته کدام بوده است. مشکل جدی روابط عمومی ها این است که علی رغم موقعیت بسیار تعیین کننده و حساس در بدنه دستگاه ها، جایگاه خود را نیافته اند و از اعتماد به نفس لازم برخوردار نبوده اند. برگزاری جلسات مستمر بین روابط عمومی دستگاه های اجرایی و مرور نقاط ضعف و در میان گذاشتن تجربیات مثبت، از مهم ترین مشکلات ارتباطی! روابط عمومی ها به شمار می رود.

اولین تغییر؛ روابط عمومی

با نگاهی گذرا به انتصاب های صورت گرفته در دستگاه های اجرایی، در می یابیم گاه عزل مدیر روابط عمومی سابق و انتصاب مدیر جدید، از مدیرکل حوزه وزارتی یا سازمانی آن دستگاه اجرایی زودتر صورت گرفته است و این نشان از تزلزل جایگاه روابط عمومی در دستگاه های اجرایی دارد.

روابط عمومی در دولت تدبیر و امید:

انتصاب ها:

با نگاهی به انتصاب های صورت گرفته در برخی وزارتخانه ها و دستگاه های اجرایی در حدود دو ماه و نیم گذشته، بارقه امیدی در آتیه روابط عمومی دیده می شود. انتخاب چند دکترای ارتباطات یا کارشناس ارشد ارتباطات و روابط بین الملل در روابط عمومی دستگاه های اجرایی این نوید را می دهد که توجه به روابط عمومی، بیشتر شده است و امیدوارم ضمن تغییر نگرش، حمایت از روابط عمومی ها دو چندان شود. با انتصاب مدیران متخصص در امر ارتباطات، درِ بسته بسیاری از دستگاه های اجرایی، با چارچوبی تعریف شده و خارج از قواعد و سنت های شکل گرفته در سال های گذشته به روی رسانه ها باز می شود و فضای رسانه ای متعارفی بین روابط عمومی ها و رسانه ها به وجود می آید.

استفاده از ظرفیت های شبکه های اجتماعی

با شروع انتخابات و فعال شدن حساب توییتر دکتر روحانی با دو زبان انگلیسی (با ۱۲ هزار فالوئر در این لحظه) و فارسی (با ۲۶ هزار فالوئر این لحظه) و همچنین حساب فیس بوک (با ۹۰ هزار لایک در این لحظه) مشخص شد، تا چه حد این شبکه های اجتماعی مورد توجه تیم رسانه ای دولت قرار گرفته اند. این حساب ها که کماکان در حال فعالیت و اطلاع رسانی هستند و در مدت زمان محدود سه ماه گذشته طوفان های خبری زیادی را نیز پشت سر گذاشته اند (تبریک عید یهودی ها و گزارش سفر نیویورک)، در حال حاضر یکی از منابع اصلی خبری برای رسانه ها هستند. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه با فعالیت در شبکه اجتماعی فیس بوک، (با زبان فارسی) فصل جدیدی از ارتباط مستقیم یک مقام ارشد اجرایی کشور با شهروندان داخل و خارج از کشور را تعریف کرد و با ۴۵۲ هزار لایک (در این لحظه) از این حساب برای ارائه گزارش برنامه های کاری خود استفاده می کند و به صورت مستقیم نظرات شهروندان را جویا می شود.

این استفاده که در ابتدا حساسیت هایی را نیز به همراه داشت و انتقادهای جدی به آن وارد می شد، اکنون به یک امر عادی تبدیل شده است، اما سؤالی که برای همگان پابرجاست، نحوه دسترسی تیم رسانه ای دولت و عدم تعریف درست از مبانی حقوقی استفاده از این شبکه های اجتماعی است. پس از روی کار آمدن دولت یازدهم امیدها برای رفع موانع دسترسی به این شبکه های اجتماعی پررنگ تر شد، اما اظهار نظرهای هفته گذشته وزیر ارتباطات در خصوص عدم رفع فیلتر فیس بوک و توییتر و بلافاصله پس از این اظهار نظر، بیانیه روابط عمومی این وزارتخانه در خصوص بررسی رفع فیلتر از شبکه اجتماعی فیس بوک و توییتر، فرجام مجاز یا غیر مجاز بودن استفاده از ظرفیت عظیم این شبکه اجتماعی را در هاله ای از ابهام نگه داشت.

به بیان اساتید ارتباطات، شبکه های اجتماعی فصل نوینی از ارتباطات را با خود به همراه دارند که بدون تردید رفع موانع دسترسی از آنها، فرصت های جدیدی پیش دستگاه های اجرایی و علی الخصوص روابط عمومی قرار خواهد داد. ظرفیت تعاملی این شبکه ها و سرعت بالای آنها در اطلاع رسانی، از مواهبی است که هر روابط عمومی آرزوی داشتن آن را در سر دارد. امید است دولت تدبیر و امید که خود در استفاده صحیح از این شبکه های اجتماعی پیشگام بوده است، موانع دسترسی این شبکه ها را برداشته و با تعریف الگویی صحیح، امکان استفاده از این تجربه به روز جهانی را در اختیار روابط عمومی ها قرار دهد.

منتشر شده در روز سه شنبه ۲۳ مهر، روزنامه اعتماد

با عرض پوزش از عدم انسجام یادداشت، بدلیل فوریت در تهیه، مطلب منتشر شده عینا منتشر شده است. امیدوارم در یادداشت هایی خلاصه تر، فرصت های پیش روی روابط عمومی در دولت یازدهم را تشریح نمایم.